Σε εξέλιξη βρίσκεται το έργο της αποκατάστασης του ναού του Πυθίου Απόλλωνα, στην αρχαία ακρόπολη της Ρόδου (Μόντε Σμιθ) από την αρμόδια Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων, του Υπουργείου Πολιτισμού.
Το έργο αποσκοπεί στην αποκατάσταση και ενίσχυση του μνημείου, καθώς και στην προστασία και διάσωσή του από τη φθορά, λόγω της έντονης διάβρωσης και των δυσμενών κλιματικών συνθηκών.
Μετά την αποδόμηση του μνημείου και τη λεπτομερή καταγραφή των κατακείμενων και των αποδομημένων μελών, τα αυθεντικά αρχαία δομικά μέλη του διαχωρίζονται και διατηρούνται, ενώ τα υπόλοιπα δομικά μέλη των σύγχρονων αναστηλώσεων, καθαιρούνται.
Στο πλαίσιο των επεμβάσεων διερευνάται και η δυνατότητα επανένταξης μελών στο μνημείο, στην ορθή τους θέση, διορθώνοντας σφάλματα προηγούμενων αναστηλώσεων στις δεκαετίες 1930 και 1960.
Ο ναός χωροθετείται εντός της ακρόπολης της Ρόδου. Η θέση του μνημείου ήταν γνωστή ήδη από την περίοδο προ της Ιταλοκρατίας, αλλά εκτεταμένες ανασκαφές διενεργήθηκαν, για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του 1920, όταν αποκαλύφθηκε πλήρως ο ναός.
Τότε ανασκάφηκε το μεγαλύτερο μέρος του αρχαιολογικού χώρου φέρνοντας στο φως το Ωδείο, το Στάδιο και το ναό της Αρτέμιδος.
Ο ναός του Απόλλωνα εκτιμάται πως είχε δεσπόζουσα θέση στην αρχαία πόλη, στην ανατολική κλιτύ του λόφου του Αγίου Στεφάνου ή αλλιώς Mount Smith.
Σύμφωνα με τα ανασκαφικά δεδομένα ήταν ο μεγαλύτερος ναός της αρχαίας πόλης, ξεπερνώντας σε διαστάσεις το ναό του Διός Πολιέως και της Αθηνάς Πολιάδας που βρίσκονται βορειότερα, καθώς και του παρακείμενου ναού της Αρτέμιδας.
Ο ναός μαζί με το σύνολο σχεδόν των μνημείων της ακρόπολης διατηρήθηκαν, πιθανώς, έως την παλαιοχριστιανική περίοδο. Έκτοτε θεωρείται ότι υπέστη φθορές από φυσικές καταστροφές και επιδρομές ή πως λιθολογήθηκε, όπως τα περισσότερα μνημεία της αρχαιότητας.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το μνημείο υπέστη σημαντικές φθορές, καθώς στο χώρο είχαν τοποθετηθεί πολυβολεία.
Οι εργασίες συμπλήρωσης και αποκατάστασης των φθορών πραγματοποιήθηκαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, κατά το διάστημα 1959 – 1960.
Φωτογραφίες:
1η: Άποψη του μνημείου σήμερα
2η: Γραφική αναπαράσταση του ναού του Πύθιου Απόλλωνα
