Προχωρούν με γρήγορους ρυθμούς, οι εργασίες για τη δημιουργία του Εθνικού Μουσείου Ενάλιων Αρχαιοτήτων, πολύ κοντά στο κτήριο του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας στο λιμάνι του Πειραιά, που θα ανοίξει τις πύλες του το 2026, σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού.
Με το βιομηχανικό κτήριο του ΣΙΛΟ συνδέεται οργανικά, στη νοτιοδυτική πλευρά του, το υπό ανέγερση νέο κτήριο προκειμένου να εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι χώροι για τη φιλοξενία ενός πρωτοποριακού και καινοτόμου Μουσείου.
Θα εκτίθενται περισσότερα από 2.500 εκθέματα και θα παρουσιάζονται πλήθος τεχνολογικών εφαρμογών, διαθέτοντας άρτια εξοπλισμένα εργαστήρια συντήρησης και αποθηκευτικούς χώρους.
Παράλληλα με το νέο κτήριο, αναδεικνύεται και προβάλλεται, ο ταινιόδρομος, ο οποίος εξυπηρετούσε το φόρτωμα των πλοίων.
Το Εθνικό Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων θα αναδεικνύει τους θησαυρούς των ελληνικών θαλασσών, ενώ συγχρόνως θα αποτελεί το εμβληματικό πολιτιστικό τοπόσημο για το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας.
Το έργο του Εθνικού Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων χρηματοδοτείται με το ποσό των 93.000.000 ευρώ από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, που διαχειρίζεται το Υπουργείο Πολιτισμού.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο πολιτισμού που είναι σε εξέλιξη σήμερα στη χώρα.
Η κατασκευή του Μουσείου, ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2023, με επεμβάσεις σε πρώτη φάση στο κτήριο της Σιταποθήκης, η οποία λειτούργησε, από το Νοέμβριο του 1936 ως το τέλος του 2010.
Το ΣΙΛΟ παρουσιάζει έντονες φθορές, τόσο στα μεταλλικά του στοιχεία, όσο και στις οπτοπλινθοδομές του.
Με την προσθήκη του νέου κτηρίου δημιουργείται μια ενιαία αφήγηση, στην οποία δημιουργούνται οι απαιτούμενοι χώροι, οι οποίοι υποστηρίζουν τη μουσειολογική μελέτη και τα εκθέματα, αλλά ταυτόχρονα αποτελούν -και από μόνοι τους- σημεία μιας διαδρομής, η οποία «καταδύεται» στο παρελθόν (κτήριο Σιλό), «αναδύεται» στην επιφάνεια (νέο κτήριο) και επιστρέφει στο παρόν, μέσω του χώρου που ταυτίζεται με το πρόσφατο βιομηχανικό παρελθόν του κτηρίου (ταινιόδρομος).
Οι χώροι του Μουσείου, συνολικής επιφανείας 26.380 τ.μ., κατανέμονται σε εκθεσιακούς χώρους για μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις (7.550 τ.μ.), σε χώρους για εκπαιδευτικά προγράμματα και επιστημονικές δράσεις (αμφιθέατρο, βιβλιοθήκη, πολυμέσα), εργαστήρια συντήρησης, χώρους παροχής υπηρεσιών προς τους επισκέπτες (υποδοχή, βεστιάριο, πωλητήριο, αναψυκτήριο, εστιατόριο, ιατρείο), γραφεία διοίκησης.
Κεντρικός στόχος της μουσειογραφικής μελέτης αποτελεί η εξασφάλιση της καθολικής προσβασιμότητας τόσο σε φυσικό επίπεδο (ράμπες, ασανσέρ, ευρύχωροι χώροι κίνησης μεταξύ των εκθεμάτων), όσο και σε διανοητικό επίπεδο (διαβάθμιση πληροφοριακού υλικού, εκθέματα αφής, επίπεδα ανάγνωσης πληροφορίας, κ.λπ.).
Η απόδοση του εκθεσιακού σεναρίου επιτυγχάνεται -κυρίως- με τη χρήση προθηκών (κυρίως εντοιχισμένες ή ελεύθερα διατεταγμένων στο χώρο), βάθρων και ειδικών κατασκευών, εκθεσιακού φωτισμού, ψηφιακών μέσων και εφαρμογών, εποπτικού – πληροφοριακού υλικού και σήμανση σε έντυπη και/ή ψηφιακή μορφή.
Η επεξεργασία και «ωρίμανση» της μουσειολογικής μελέτης στο στάδιο της συναρμογής της με την αντίστοιχη μουσειογραφική, υπαγόρευσε την τροποποίηση της μελέτης του 2021.
Στην οριστική μουσειολογική μελέτη -η οποία έτυχε πρόσφατα της θετικής γνωμοδότησης του Συμβουλίου Μουσείου του Υπουργείου Πολιτισμού- οι αλλαγές που εντοπίζονται αφορούν στο εκθεσιακό υλικό, το οποίο αυξάνεται κατά 300 περίπου ευρήματα, ξεπερνώντας τα 2.500 εκθέματα, τη διάρθρωση της εκθεσιακής αφήγησης, που αποκτά νέες ενότητες, επαναξιολογείται και εξειδικεύεται, αλλά και την τελική επιλογή των συνοδών ερμηνευτικών μέσων, τα οποία ποικίλλουν και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα επιλογών, συμβατικά και ψηφιακά ερμηνευτικά μέσα, σκηνοθετικά περιβάλλοντα και μακέτες.
Η εκθεσιακή αφήγηση διαρθρώνεται σε έξι θεματικούς άξονες:
1. Θάλασσα, Περιβάλλον, Άνθρωπος
2. Ενάλια Αρχαιολογία
3. «Χρονοκάψουλες» στο βυθό… σταθμοί στο χρόνο
4. Προσεγγίζοντας αποσπασματικά το παρελθόν. Ένα ανοικτό ζήτημα προς διαχείριση
5. Ενάλια πολιτιστική κληρονομιά ανοικτή στην κοινωνία
6. Σιλό και Πειραιάς, αλληλένδετες ιστορίες.
Η πορεία της έκθεσης είναι προκαθορισμένη και ξεκινά από το κτήριο του ΣΙΛΟ, όπου θα χωροθετηθούν οι θεματικοί άξονες 1 και 2.
Ο θεματικός άξονας 3, που είναι ο σημαντικότερος και πλουσιότερος σε ευρήματα άξονας, χωροθετείται στο νέο κτήριο.
Ο άξονας 4 βρίσκεται στο ίδιο σχεδόν επίπεδο με τον άξονα 3.
Ο θεματικός άξονας 5 αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα, τα οποία συνδέονται με κλίμακα.
Ο θεματικός άξονας 6 τοποθετείται μέσα στον ταινιόδρομο, όπου ο επισκέπτης μεταβαίνει από το επίπεδο +8,85 μ. του νέου κτηρίου.
Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στο «εσωτερικό» του υφιστάμενου κτηρίου, να δει σημεία στα οποία υπό κανονικές συνθήκες δεν θα είχε πρόσβαση και με αυτό τον τρόπο να κατανοήσει τη λειτουργία του.
Η δομή των κυψελών της σιταποθήκης αποκαλύπτεται στον επισκέπτη, ενώ περιηγείται στην έκθεση μέσω μιας ομαλής διαδρομής με ράμπες, μια συνεχής γραμμή που ακολουθεί την αλληλουχία των θεματικών ενοτήτων της μουσειολογικής μελέτης που παρουσιάζονται τόσο στο υφιστάμενο όσο και στο τμήμα της επέκτασης.
